Dopingun, në diskursin e përditshëm sportiv, shumëkush e përfytyron si një akt mashtrimi përmes përdorimit të substancave që përmirësojnë performancën. Por në thelb, dopingu është një koncept më kompleks që nënkupton çdo shkelje të rregullave të përcaktuara në Kodin Botëror Anti-Doping, Rregullat Kombëtare Anti-Doping dhe Ligjin për Antidopingun.
Në këtë blog, do të ndalemi mbi 11 rregullat bazë të antidopingut, të cilat duhet të njihen jo vetëm nga sportistët, por edhe nga trajnerët, stafi mjekësor, federatat, prindërit dhe e gjithë bota e sportit. Sepse vetëm përmes njohjes, edukimit dhe transparencës, mund të ndërtojmë një sport të ndershëm dhe të qëndrueshëm.

Rregulli 1: Prania e substancës së ndaluar në trupin e sportistit
Çdo substancë e ndaluar që gjendet në urinën ose gjakun e sportistit, pavarësisht si ka hyrë, përbën shkelje të rregullave anti-doping. Ky është thelbi i parimit të përgjegjësisë strikte: sportisti mban përgjegjësi për gjithçka që gjendet në trupin e tij, pa marrë parasysh nëse përdorimi ka qenë i qëllimshëm apo jo.

Rregulli 2: Përdorimi apo tentativa e përdorimit të substancave ose metodave të ndaluara
Nuk është e nevojshme që substanca të zbulohet në testim, mjafton që të vërtetohet përdorimi ose tentativa për ta përdorur një substancë ose metodë të ndaluar që të jetë shkelje. Ky rregull vendos në qendër parandalimin si qëllim themelor të sistemit anti-doping.

Rregulli 3: Shmangia, refuzimi ose mospërmbushja e dhënies së mostrës
Sportistët janë të detyruar të japin mostër kur kërkohet nga zyrtarët e autorizuar të kontrollit të dopingut. Refuzimi ose shmangia, pa një arsye të fortë mjekësore, sjell ndëshkime të menjëhershme, zakonisht me fillim prej 2 vjet ndalim garimi.
Rregulli 4: Dështimi për të deklaruar vendndodhjen
Sportistët që janë pjesë e Listës së Regjistruar për Testime duhet të deklarojnë me saktësi vendndodhjen e tyre përmes sistemit ADAMS, për të mundësuar testime jashtë garave. Tre mosdeklarime (deklarime të rrejshme) ose teste të dështuara brenda 12 muajve përbëjnë shkelje. Ky sistem kërkon transparencë dhe përgjegjësi nga sportistët elitarë.

Rregulli 5: Manipulimi i procesit të kontrollit të dopingut
Çdo tentativë për të ndërhyrë ose devijuar nga procesi i testimit, qoftë duke falsifikuar informacione, duke ndryshuar mostrat apo duke përdorur truke, konsiderohet shkelje e rëndë. Integriteti i procesit është shtyllë e besueshmërisë së sistemit.

Rregulli 6: Zotërimi i substancave ose metodave të ndaluara
Sportistët dhe stafi i tyre nuk kanë të drejtë të kenë në posedim substanca ose mjete të ndaluara, përveç në rastet kur kanë një Përjashtim për Përdorim Terapeutik (TUE) të miratuar dhe dokumentuar. Transparenca dhe raportimi korrekt janë kyç në këto raste.

Rregulli 7: Trafikimi ose tentativa e trafikimit
Çdo përpjekje për të shpërndarë, kontrabanduar apo ofruar substanca të ndaluara përbën jo vetëm shkelje të rregullave anti-doping, por edhe vepër penale. Autoritetet anti-doping bashkëpunojnë ngushtë me policinë dhe doganat për t’i parandaluar këto dukuri.

Rregulli 8: Administrimi i substancave të ndaluara
Është e ndaluar që ndonjë person të administrojë ose të tentojë të administrojë një substancë ose metodë të ndaluar te një sportist. Ky rregull është veçanërisht i rëndësishëm për mbrojtjen e sportistëve të rinj nga abuzimi i mundshëm nga të tjerët.

Rregulli 9: Ndihma apo bashkëpunimi në shkelje
Trajnerët, mjekët, bashkëlojtarët apo personat e tjerë që mbështesin ose ndihmojnë në ndonjë mënyrë shkeljen e rregullave, përballen me të njëjtat pasoja si sportisti. Heshtja, fshehja apo lehtësimi i veprimeve të ndaluara konsiderohen si bashkëpjesëmarrje.

Rregulli 10: Marrëdhëniet me persona të pezulluar
Sportistët nuk lejohen të bashkëpunojnë me persona të shpallur të papërshtatshëm për shkak të shkeljeve anti-doping. Kjo përfshin trajnerë, mjekë, fizioterapistë ose menaxherë që janë të pezulluar. Bashkëpunimi me ta është i ndaluar dhe ndëshkohet si shkelje më vete.

Rregulli 11: Pengimi i raportimit të shkeljeve
Frikësimi, hakmarrja ose ndëshkimi ndaj atyre që raportojnë shkelje të rregullave anti-doping është i ndaluar. Ky rregull mbron informatorët me ndërgjegje të pastër dhe nxit ndershmërinë në komunitetin sportiv.

Çfarë është Lista e Ndaluar?
Lista e Substancave dhe Metodave të Ndaluara është një dokument zyrtar i publikuar çdo vit nga WADA më 30 shtator dhe hyn në fuqi më 1 janar të vitit pasues. Ajo ndahet në katër kategori kryesore:
Substancat e ndaluara në çdo kohë: agjentë anabolikë, hormone të rritjes, beta-2 agonistë, modulatorë hormonalë e metabolikë, diuretikë dhe agjentë maskues.
Substancat e ndaluara vetëm gjatë garës: stimulantët, narkotikët, kanabinoidet dhe kortikosteroidet.
Metodat e ndaluara: manipulimi i gjakut, manipulimi kimik dhe fizik, dhe dopingu gjenetik.
Substanca të ndaluara në sporte specifike: si beta-bllokatorët në shenjëtari dhe golf.

Pse ka rëndësi të kuptojmë rregullat?
Sepse lufta kundër dopingut nuk është vetëm një çështje teknike apo juridike, është një çështje etike, shëndetësore dhe edukative. Sporti është më shumë se garë; ai është model për të rinjtë, një fushë ku nderi, puna e ndershme dhe respekti ndaj vetes triumfojnë mbi mashtrimin.

Edukimi si mburoja më e mirë
Në çdo klub, federatë apo shkollë sporti, edukimi mbi rregullat antidoping duhet të jetë prioritet kombëtar. Informimi për Listën e Ndaluar, njohja e procedurave të testimit, kuptimi i rrezikut nga suplementet e pasigurta dhe ndërtimi i integritetit personal janë elemente kyçe për një sport të shëndetshëm dhe të ndershëm.

Përfundim: Të gjithë kemi një rol
Lufta kundër dopingut nuk është vetëm detyrë e organizatave anti-doping. Ajo është përgjegjësi kolektive. Sportistët, trajnerët, mjekët, prindërit, mediat dhe publiku, të gjithë duhet të jenë të përkushtuar për një sport të pastër.
Sporti pa doping është sport i ndershëm, i admirueshëm dhe frymëzues. Le të promovojmë vlerat e drejtësisë, të ndërtojmë një kulturë që lavdëron përkushtimin dhe jo mashtrimin, dhe të garantojmë që çdo fitore të jetë rezultat i mundit, dhe jo i substancave të ndaluara.